Krant / Weekendbijlage FD
Groen van Boven
Begroeiing op het dak houdt de warmte buiten en het dak langer goed. Geen wonder dat groene daken steeds populairder worden. Wie meer wil, kan kiezen voor daktuin met bomen, terras of zelfs een zwembad.
Het monumentale grachtenpand van Monica Pierson, dat uitkijkt over de Amstel in Amsterdam, is met veel gevoel voor stijl ingericht. Pastelkleuren en antieke meubels sieren de hoge vertrekken, de plafonds nog met de originele ornamenten. Maar de ware verrassing van de woning ligt boven dat alles. Als na drie trappen het luik openzwaait, opent zich een nieuwe wereld: een groot dakterras omringd door heideachtige plantjes, klimrozen en jasmijnstruiken die hard op weg zijn een groene muur te vormen. Twee kersenbloesembomen plus een kruidenbak. Naast de terrasvlonder een gazon van vetplanten. Een volledige daktuin, inclusief houten picknicktafel. ‘Ik zit hier zo vaak, ik zou bijna niet meer op vakantie hoeven.’
Vetplantjes
Pierson heeft niet een gewoon dakterras, maar een fraai uitgewerkt groendak. In principe is een groendak niets meer dan een dak bedekt met een grondstof waarop planten kunnen groeien. De simpelste en lichtste versie is een sedumdak. Sedum is een verzamelnaam voor vetplantjes die groeien op lavagesteente of een substraat. Er zijn veel verschillende vetplantjes; sommige kleuren geel en oranje en blijven laag, andere–worden paars en komen iets hoger en er zijn soorten die bijen aantrekken. Sedum heeft bijna geen onderhoud nodig en weegt ongeveer net zoveel als grind, waardoor het technisch gezien op bijna elk dak kan in plaats van grind. Prima voor bijvoorbeeld daken van scholen en bedrijven. Maar zodra het dak in het zicht ligt of gecombineerd wordt met een terras, is het mooi om er net iets meer mee te doen. In een voedingsrijker substraat kan van alles geplant worden: bloemen, grassen en zelfs struiken. Matthijs Bourdrez van De Dakdokters vindt de term groendak daarom te eenzijdig. Hij spreekt liever van ‘daktuinen’: ‘Het leuke van groene daken is dat alles kan: van een lage sedumbeplanting of bloemenweide tot dakbomen, zonnepanelen tussen het groen, terrassen en zelfs buitenbaden – mits de dakconstructie het toelaat natuurlijk.’
De Dakdokters ontwerpt groene daken, dakterrassen en -tuinen en legt ze aan. Toen Bourdrez en zijn compagnons acht jaar geleden begonnen lag hun focus op dakterrassen. Inmiddels is het aanleggen van groene daken en daktuinen de core business. Dat komt doordat gemeentes, met name in grote steden subsidie verlenen voor de aanleg ervan. Bourdrez: ‘Alleen al in Amsterdam hebben wij 10.000 m2 dak ‘vergroend’.’ Een groot deel van de groene daken komt terecht op bedrijfspanden. In Amsterdam hebben onder meer Hotel de l’Europe, een H&M-vestiging in de Kalverstraat en een gebouw van de Hortus Botanicus er één, in Delft de bibliotheek van de technische Universiteit en in Rotterdam het Groot Handelsgebouw. Het laatste is ook publiek toegankelijk en dient als voorbeelddak. Particulieren kiezen vaker voor daktuinen.
Natuurlijke airco
Een vegetatiedak heeft een aantal voordelen boven een traditioneel bitumen dak. De begroeiing houdt vocht vast, waardoor het in de zomer veel minder heet wordt. Een natuurlijke airco, dus. Groene daken houden bovendien de uv-straling tegen die het dak veroudert, waardoor het dak twee tot drie keer zo lang mee gaat. Een belangrijk voordeel van een groen dak en de reden dat veel gemeenten ervoor kiezen de aanleg te subsidiëren, is dat zo’n dak de ongeveer de helft van het regenwater wat erop valt absorbeert en de rest via de regenpijp gedoseerd afgeeft aan de omgeving en het riool. Groendaken ontlasten dus, vooral op piekmomenten, het rioolsysteem en dragen bij aan een gezonde waterhuishouding in de stad. Dan is het ook nog zo dat groendaken fijnstof opnemen en CO2 omzetten. En last but not least: een groen dak kijkt een stuk leuker dan een saai zwart teerdak.
Op alle vlakke en lichthellende daken kan een vegetatiedak worden aangelegd, mits de constructie van het dak dit toelaat. Dat is het geval als het dak tenminste 80 kilo per vierkante meter kan dragen, voorzien is van goede waterafvoeren plus een degelijke waterdichte bedekking. Grassen, bloemen, een lavendelweide, struiken, het kan allemaal. In sommige gevallen moet het dak wel verstevigd worden. De Dakdokters werken inmiddels samen met een bedrijf dat lichtgewicht bomen kweekt.’ Het idee dat een groendak gevaarlijk is voor de dakconstructie en lekkages kan veroorzaken is -zo verzekert Bourdrez- onzin, mits het groendak is aangelegd door een partij met kennis van planten en daken.
De aanleg van het groendak van Monica Pierson duurde drie weken en kostte ongeveer 25.000 euro inclusief de toegangstrap, het dakterras en het gat in het dak. Pierson zag haar ‘customized dak’ als een duurzame investering: ‘Het dak gaat langer mee en ik hoop de investering natuurlijk voor een deel terug te verdienen bij een eventuele verkoop van mijn huis. Maar de rust en het groen waar ik nu al van geniet zijn onbetaalbaar.’
Praktisch
De aanleg van een basis sedumdak kost tot 100 euro per vierkante meter. Veel gemeenten geven subsidie op de aanleg van groene daken tot 50 euro per vierkante meter.
De werkwijze is als volgt: het dak wordt eerst bedekt met een speciale folie die ervoor zorgt dat de planten niet door het dak heen kunnen wortelen. Daarop komt een drainagelaag, die met een soort eierdoosprofiel dat het water vasthoudt en zo zorgt voor een goede afwatering. Vervolgens wordt de voedingsbodem naar het dak getild en daarop worden de plantjes met de hand gepoot. Er is ook voorgekweekt sedum op kokosmatten en tegels te koop. Die hoeven allebei niet met een kraan te worden getakeld en zijn dan ook goedkoper.
De prijzen voor een daktuin zijn uiteraard hoger. Reken voor custom-made daktuin met sierbegroeiing, een verstevigde dakconstructie en een irrigatiesysteem tussen de 400 en 500 euro per m2. Ten slotte leveren sommige aanbieders, waaronder de Dakdokters ook een standaard groendak op een zwevende balkenconstructie inclusief dakterras, toegangstrap, deur, vergunningen en installatie voor 15.000 euro. Deze constructie past op 90 procent van alle platte daken.
Een dakrenovatie van een plat dak op basis van de nieuwste methode met gebruik van het duurzame rubber EPDM kost tussen de 4.00 en 7.000 euro afhankelijk van de dakgrootte. Plus de kosten van een eventueel groen dak.